Trong bối cảnh thị trường thực phẩm toàn cầu ngày càng đa dạng và chú trọng đến chất lượng, việc hiểu rõ các tiêu chuẩn và chứng nhận là vô cùng quan trọng. Hai trong số các tiêu chuẩn phổ biến nhất là HACCP và HALAL. Mặc dù cả hai đều liên quan đến ngành thực phẩm, chúng phục vụ những mục đích khác nhau, đặt ra câu hỏi cho nhiều doanh nghiệp: liệu đã có chứng nhận HACCP thì có cần thêm chứng nhận HALAL hay không?
Chứng nhận HACCP: Nền tảng an toàn thực phẩm toàn cầu
HACCP là viết tắt của Hazard Analysis and Critical Control Points (Phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn). Đây là một hệ thống quản lý được thiết lập để nhận diện, đánh giá và kiểm soát các mối nguy có thể gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng trong suốt quá trình sản xuất, chế biến, đóng gói và phân phối thực phẩm. Mục tiêu chính của HACCP là đảm bảo an toàn thực phẩm thông qua việc phòng ngừa thay vì chỉ kiểm tra sản phẩm cuối cùng.
Hệ thống HACCP được phát triển lần đầu tiên vào những năm 1960 tại Hoa Kỳ bởi Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia (NASA) cùng với một công ty thực phẩm để đảm bảo thực phẩm an toàn cho các phi hành gia trong không gian. Từ đó, nó đã trở thành tiêu chuẩn được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới và là yêu cầu bắt buộc ở nhiều quốc gia cho các nhà sản xuất thực phẩm.
Việc triển khai HACCP dựa trên 7 nguyên tắc cơ bản, bao gồm phân tích các mối nguy tiềm ẩn (sinh học, hóa học, vật lý), xác định các điểm kiểm soát tới hạn (những bước trong quy trình mà việc kiểm soát là cần thiết để ngăn chặn hoặc loại bỏ mối nguy), thiết lập giới hạn tới hạn, xây dựng hệ thống giám sát, xác định các hành động khắc phục khi có sai lệch, thiết lập các thủ tục thẩm tra để xác nhận hệ thống hoạt động hiệu quả, và cuối cùng là thiết lập hệ thống lưu trữ hồ sơ đầy đủ. Việc áp dụng HACCP giúp doanh nghiệp chủ động kiểm soát rủi ro, nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm.
Chứng nhận HALAL: Tiêu chuẩn phù hợp với luật Hồi giáo
HALAL là một thuật ngữ tiếng Ả Rập có nghĩa là “được phép” hoặc “hợp pháp” theo luật Hồi giáo (Sharia). Chứng nhận HALAL được cấp cho các sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm thực phẩm, đảm bảo rằng chúng được sản xuất, chế biến và xử lý tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc và yêu cầu của đạo Hồi. Đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng đối với cộng đồng người Hồi giáo trên toàn cầu, hiện chiếm khoảng 25% dân số thế giới, tương đương hơn 2 tỷ người.
Mục đích chính của chứng nhận HALAL là đảm bảo rằng thực phẩm không chứa bất kỳ thành phần nào bị cấm (Haram) theo luật Hồi giáo. Các thành phần Haram phổ biến bao gồm thịt heo và các sản phẩm từ heo, rượu và các chất gây say, máu, thịt động vật không được giết mổ theo đúng nghi thức Hồi giáo (Zabihah), và các thành phần khác có nguồn gốc từ những thứ bị cấm.
sản phẩm thực phẩm đạt chứng nhận HALAL
- Cách Làm Mì Gói, Mì Trứng, Mì Ý Xào Hải Sản Thơm Ngon Chuẩn Vị
- Bí Quyết Làm Bánh Mì Nguyên Cám Thơm Ngon Bằng Nồi Chiên Không Dầu
- Bí Quyết Nấu Phở Sườn Bò Thơm Ngon Chuẩn Vị Tại Nhà
- Hướng Dẫn Nấu Bánh Sủi Dìn Chuẩn Vị Tại Gia
- Hướng Dẫn Làm Bánh Quy Yến Mạch Chuẩn Vị Gia Đình
Không chỉ giới hạn ở thành phần, tiêu chuẩn HALAL còn bao gồm các yêu cầu về quy trình sản xuất. Điều này có nghĩa là sản phẩm HALAL không được tiếp xúc hoặc bị ô nhiễm chéo với các sản phẩm Haram trong suốt quá trình chế biến, lưu trữ và vận chuyển. Nếu thiết bị đã từng sử dụng để chế biến sản phẩm Haram, nó phải được làm sạch theo quy trình đặc biệt trước khi sử dụng cho sản phẩm HALAL. Việc giết mổ động vật cũng phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt của đạo Hồi. Chứng nhận HALAL có thời hạn hiệu lực nhất định và cần được đánh giá định kỳ để duy trì. Việc sở hữu chứng nhận HALAL không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường Hồi giáo tiềm năng mà còn xây dựng lòng tin vững chắc với người tiêu dùng theo đạo Hồi.
Sự khác biệt cốt lõi giữa HACCP và HALAL
Dù cả HACCP và HALAL đều là những hệ thống chứng nhận quan trọng trong ngành thực phẩm, chúng có những trọng tâm và cơ sở khác biệt rõ rệt. HACCP là một hệ thống dựa trên khoa học nhằm kiểm soát các mối nguy vật lý, hóa học và sinh học liên quan đến an toàn thực phẩm. Trọng tâm của HACCP là quy trình sản xuất và khả năng gây hại cho sức khỏe con người. Nó mang tính chất kỹ thuật và áp dụng phổ biến cho mọi loại thực phẩm bất kể đối tượng tiêu dùng là ai.
Ngược lại, HALAL là một chứng nhận dựa trên các nguyên tắc tôn giáo, cụ thể là luật Hồi giáo. Trọng tâm của HALAL là thành phần của sản phẩm và cách thức chế biến, đảm bảo chúng tuân thủ các quy định về “được phép” trong đạo Hồi. HALAL không trực tiếp đánh giá các mối nguy an toàn thực phẩm theo cách khoa học như HACCP, mà tập trung vào việc loại trừ các yếu tố bị cấm và đảm bảo sự “trong sạch” về mặt tôn giáo.
Có thể nói, HACCP đảm bảo thực phẩm an toàn để ăn, trong khi HALAL đảm bảo thực phẩm được phép ăn theo tín ngưỡng của người Hồi giáo. Một sản phẩm có thể an toàn về mặt HACCP (không gây hại sức khỏe) nhưng lại không phải là HALAL (ví dụ: chứa thịt heo). Ngược lại, một sản phẩm HALAL cũng cần phải tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm nói chung để đảm bảo chất lượng và sức khỏe cho người tiêu dùng.
Doanh nghiệp có HACCP liệu có cần HALAL?
Câu trả lời cho câu hỏi liệu một doanh nghiệp đã có chứng nhận HACCP có cần thêm chứng nhận HALAL hay không phụ thuộc vào mục tiêu kinh doanh và thị trường mục tiêu của doanh nghiệp đó. Về mặt kỹ thuật và pháp lý chung, việc có HACCP không tự động đáp ứng các yêu cầu của HALAL, và ngược lại.
Nếu doanh nghiệp đang hoạt động hoặc có kế hoạch mở rộng sang các quốc gia có đa số dân là người Hồi giáo (như các nước Trung Đông, Malaysia, Indonesia, Brunei…) hoặc nhắm đến cộng đồng người Hồi giáo tại các quốc gia khác (bao gồm cả Việt Nam), thì việc có chứng nhận HALAL là điều kiện gần như bắt buộc để sản phẩm được chấp nhận và tiêu thụ. Các nhà nhập khẩu và nhà phân phối tại các thị trường này thường yêu cầu rõ ràng chứng nhận HALAL từ nhà sản xuất. Không có chứng nhận HALAL, cơ hội tiếp cận những thị trường tiềm năng này sẽ bị hạn chế đáng kể, thậm chí là không thể.
so sánh chứng nhận HACCP và chứng nhận HALAL
Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp chỉ phục vụ thị trường nội địa hoặc thị trường xuất khẩu không yêu cầu HALAL và đối tượng khách hàng chính không phải là người Hồi giáo, thì chứng nhận HACCP có thể là đủ để chứng minh cam kết về an toàn thực phẩm và chất lượng. HACCP là một tiêu chuẩn quốc tế được công nhận rộng rãi, giúp xây dựng lòng tin với đa số người tiêu dùng và cơ quan quản lý.
Lợi ích khi doanh nghiệp có cả hai chứng nhận
Việc sở hữu đồng thời cả hai chứng nhận HACCP và HALAL mang lại nhiều lợi thế chiến lược cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành thực phẩm hiện đại. Lợi ích rõ ràng nhất là khả năng tiếp cận rộng rãi các thị trường khác nhau. HACCP mở ra cánh cửa đến các thị trường yêu cầu tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế, trong khi HALAL là chìa khóa để thâm nhập vào thị trường Hồi giáo đang phát triển mạnh mẽ với dân số hơn 2 tỷ người.
Bên cạnh đó, việc đạt cả hai chứng nhận giúp nâng cao đáng kể uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp. Nó thể hiện cam kết toàn diện đối với cả chất lượng, an toàn thực phẩm (theo HACCP) và sự tôn trọng đối với các yêu cầu tôn giáo, văn hóa khác biệt (theo HALAL). Điều này có thể tạo lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ so với các đối thủ chỉ có một trong hai chứng nhận.
Hơn nữa, các quy trình và hệ thống được thiết lập để đạt chứng nhận HACCP (như kiểm soát quy trình, vệ sinh, truy xuất nguồn gốc) có thể hỗ trợ đắc lực cho việc áp dụng các yêu cầu của HALAL. Việc quản lý chặt chẽ các công đoạn sản xuất theo HACCP giúp doanh nghiệp dễ dàng kiểm soát nguy cơ ô nhiễm chéo giữa sản phẩm HALAL và Haram theo yêu cầu của tiêu chuẩn Hồi giáo. Như vậy, việc triển khai HACCP có thể tạo nền tảng thuận lợi cho việc xin chứng nhận HALAL sau đó, giúp tối ưu hóa nguồn lực và quy trình.
FAQ – Các câu hỏi thường gặp
Q1: HACCP và HALAL khác nhau cơ bản ở điểm nào?
HACCP là hệ thống quản lý dựa trên khoa học nhằm kiểm soát các mối nguy an toàn thực phẩm trong quy trình sản xuất. HALAL là chứng nhận dựa trên luật Hồi giáo, đảm bảo sản phẩm không chứa các thành phần bị cấm và được chế biến theo đúng quy tắc Hồi giáo. HACCP tập trung vào an toàn sức khỏe, còn HALAL tập trung vào sự tuân thủ tôn giáo và thành phần.
Q2: Chứng nhận HALAL có bắt buộc cho mọi doanh nghiệp thực phẩm không?
Không. Chứng nhận HALAL là bắt buộc hoặc rất cần thiết nếu doanh nghiệp muốn xuất khẩu sản phẩm thực phẩm sang các quốc gia Hồi giáo hoặc nhắm đến cộng đồng người tiêu dùng Hồi giáo. Đối với các thị trường không có yêu cầu này, HALAL không bắt buộc.
Q3: Lợi ích khi doanh nghiệp có cả hai chứng nhận HACCP và HALAL là gì?
Việc sở hữu cả hai chứng nhận giúp mở rộng khả năng tiếp cận các thị trường đa dạng (cả thị trường quốc tế yêu cầu an toàn thực phẩm và thị trường Hồi giáo), nâng cao uy tín và độ tin cậy của thương hiệu, và tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Hệ thống HACCP cũng có thể hỗ trợ quá trình triển khai HALAL.
Việc hiểu rõ sự khác biệt và mối quan hệ giữa chứng nhận HACCP và chứng nhận HALAL giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định chiến lược phù hợp với mục tiêu kinh doanh của mình. Dù tập trung vào an toàn thực phẩm hay tuân thủ tiêu chuẩn Hồi giáo, cả hai chứng nhận đều góp phần xây dựng lòng tin cho người tiêu dùng. Tại NAN N KABAB, chúng tôi hiểu rằng việc đảm bảo chất lượng và tuân thủ các tiêu chuẩn là yếu tố then chốt để mang đến những sản phẩm tốt nhất.